De impact van plastics op de mondzorg en de weg naar duurzamere praktijken

Mede gestuurd door de wet- en regelgeving op het gebied van [hygiëne en infectiepreventie](https://www.tandarts.nl/nieuws/8572/de-toekomst-van-plastics-de-tandheelkunde) is er binnen de mondzorg een zeer groot gebruik van wegwerpproducten. Daarnaast is er een sterke tendens om de workflow handig en overzichtelijk te maken. Daarbij is het eenvoudiger om gebruikte producten weg te gooien dan herbruikbare producten te gebruiken. Deze producten worden tegen lage kosten in lagelonenlanden geproduceerd, eenmalig gebruikt en vervolgens weer weggegooid. Naast de CO2 uitstoot van productie en vervoer, creëert de verwerking van deze enorme stapel afval veel CO2. De basis van veel (wegwerp) producten is een mix van verschillende soorten plastic gewonnen uit ruwe olie. Bij zowel productie als verbranding komt veel CO2 vrij. Het draagt dus actief bij aan de opwarming van de aarde. De prijs van nieuw gemaakt ('virgin') plastic is afhankelijk van de olieprijs en maakt producenten dus afhankelijk. Vooral om deze reden is men al jaren op zoek naar alternatieven. De mogelijkheden hierbij zijn hergebruik van eerder geproduceerde plastics en/of plastics gemaakt op plantaardige basis ('biobased plastics'). Door de veelzijdigheid aan materiaaleigenschappen is plastic een prachtig en goedkoop product en heeft een grote vooruitgang gezorgd. Neem bijvoorbeeld de tandenborstel. Juist plastic heeft ervoor gezorgd dat de tandenborstel voor iedereen wereldwijd beschikbaar werd. Dit heeft voor een enorme verbetering van mondgezondheid gezorgd. Echter is er in de loop der jaren meer en meer het besef gekomen dat de afvalkant van het gebruik van plastic nooit is meegenomen in zowel ontwerp en productie als kostenberekening van deze producten. Het kost plastic 400 jaar om af te breken in kleinere korreltjes plastic. Met andere woorden het blijft altijd in ons systeem zitten. Fabrikanten en overheden zijn al jaren bezig om oplossingen en maatregelen te bedenken om iets te doen aan deze afvalberg van plastic. Maar vooral de particuliere initiatieven hebben hier de aandacht voor gevraagd en gekregen. Denk met name aan de [Platicsoup Foundation](https://www.123tandarts.nl). Afval krijgt door de huidige technologische ontwikkelingen, de ontstane of te verwachten schaarste aan grondstoffen en de toename van de vraag, steeds meer de status van opnieuw te gebruiken grondstof. Naar mate de vraag van de consument zal stijgen gaan de kosten dalen. Het huidige kostenaspect houdt een snelle ontwikkeling van deze markt nog wel tegen. 'Een duurzame wereld moet voorzien in de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.' - Brundtland Report (1987) Er zijn al vele initiatieven om gebruikt plastic te verzamelen en als grondstof te gebruiken voor nieuwe producten. De manier van het scheiden van afval en dus het gedrag van de gebruiker/consument is daarbij erg belangrijk. Plastic kan alleen een mooie grondstof worden als er monostromen van eenzelfde soort materiaal gemaakt kunnen worden. Daarbij is het belangrijk om te kijken naar welk materiaal onze producten gemaakt zijn en of deze herbruikbaar zijn in de mondzorg. Binnen de mondzorg ontkomen we niet aan het gebruik van plastic. Dus hoe kunnen we nu op dit gebied milieuvriendelijker bezig zijn? De belangrijkste stap daarbij is minder gaan gebruiken en daar waar mogelijk toch herbruikbare materialen gaan gebruiken. Nieuw onderzoek moet uitwijzen of het toegenomen water en energie gebruik, om deze instrumenten schoon te maken, opweegt tegen de milieubelasting van verbranden. Maar de huidige inzichten stellen dat hergebruik minder belastend is. De transitie naar duurzamere mondzorg vereist een kritische blik op het gebruik van plastic en de mogelijke alternatieven die beschikbaar zijn. Het streven naar een circulaire benadering van productie en gebruik kan bijdragen aan een betere mondgezondheid en een schonere omgeving. Door bewust om te gaan met materiaalkeuzes en hergebruik van grondstoffen kunnen tandartspraktijken bijdragen aan een duurzamere toekomst.